Symbole na elementach sterowniczych

Symbol przycisku ON-OFF

Kodowanie barwami to nie jedyny sposób identyfikacji elementów sterowniczych, jaki przewiduje norma PN EN 60204-1. Do dyspozycji mamy również symbole. W niniejszym wpisie jakie symbole na elementach sterowniczych zaleca wspomniana norma.

Element sterowniczy czyli co?

Norma PN EN 60204-1:2018-12 operuje pojęciem actuator. W polskim tłumaczeniu wspomnianej normy przetłumaczono to słowo jako element sterowniczy, element manipulacyjny.

Element sterowniczy może mieć kształt dźwigni, gałki, przycisku, pokrętła itp.

Norma zakłada również, że istnieją środki uruchamiające, które nie wymagają zewnętrznej siły uruchamiającej, a wyłącznie akcji, np. ekrany dotykowe.

Elementy sterownicze-przyciski
Elementy sterownicze-przyciski

Identyfikacja funkcjonalna

Norma PN EN 60204-1:2018-12 zaleca, aby funkcja urządzeń sterujących i wskaźników wizualnych (np. lampek kontrolnych) była wyraźnie i trwale oznakowana.

Jako urządzenie sterujące (control device) norma definiuje urządzenie włączone w układ sterowania i używane do sterowania pracą maszyny. Przykładami urządzeń sterujących wg normy są czujniki położenia, manualne przełączniki sterujące, przekaźniki, styczniki, zawory sterowane magnetycznie.

Norma zaleca, aby oznakowanie wspomnianych elementów było wykonywane zgodnie z wytycznymi zawartymi w normach:

  • Symbole graficzne stosowane na urządzeniach. Część 1: Przegląd i zastosowanie (norma wycofana)
  • PN- ISO 7000 Symbole graficzne umieszczane na urządzeniach. Zestawienie i indeks (norma wycofana
Podkładka pod przycisk zatrzymania awaryjnego z symbolem (Schneider)
Podkładka pod przycisk z symbolem zatrzymania awaryjnego (źródło: Schneider)

Jakie symbole

Fakt, że normy, do których odwołuje się PN EN 60204-1 w kwestii oznaczeń są wycofane może wprawić w zakłopotanie. Jakie wobec tego symbole można stosować? Czy mamy w tym temacie zupełną dowolność?

Niezupełnie. Bezpośrednio w normie PN EN 60204-1 podano zalecane symbole do oznaczania podstawowych funkcji maszyn na elementach sterowniczych.

Norma rekomenduje, aby oprócz identyfikacji funkcjonalnej opisanej powyżej stosować symbole do oznaczania elementów sterowniczych. Symbole  mogą być umieszczone na wspomnianych elementach lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie.

Symbole dotyczące zasilania

Symbole dotyczące zasilania są używane do oznaczania elementów sterowniczych służących do załączenia lub wyłączenia zasilania.

Symbol włączenia
Symbol załączenia (ON) wg IEC 60417-5007
Symbol wyłączenia (OFF) wg IEC 60417-5008
Symbol wyłączenia (OFF) wg IEC 60417-5008
Symbol załącz/wyłącz (ON/OFF) wg IEC 60417-5010
Symbol załącz/wyłącz (ON/OFF) wg IEC 60417-5010
Symbol ruchu z podtrzymaniem (ON, hold-to-run) wg IEC 60417-5011
Symbol ruchu z podtrzymaniem (ON, hold-to-run) wg IEC 60417-5011

Symbole dotyczące pracy maszyny

Symbole dotyczące pracy maszyny służą do oznaczania elementów sterujących uruchamiających lub zatrzymujących maszynę. Specjalny symbol zarezerwowano dla zatrzymania awaryjnego.

Symbol START wg IEC 60417-5104
Symbol START wg IEC 60417-5104
Symbol STOP wg IEC 60417-5110A
Symbol STOP wg IEC 60417-5110A
Symbol ruchu z podtrzymaniem (ON, hold-to-run) wg IEC 60417-5011
Symbol ruchu z podtrzymaniem (ON, hold-to-run) wg IEC 60417-5011
Symbol ZATRZYMANIE AWARYJNE (EMERGENCY STOP) wg IEC 60417-5838
Symbol ZATRZYMANIE AWARYJNE (EMERGENCY STOP) wg IEC 60417-5838
Symbole na elementach sterowniczych na kuchence mikrofalowej
Symbole na elementach sterowniczych na kuchence mikrofalowej