Program Lockout Tagout – Czy warto wdrożyć?

Blokowanie maszyn na czas prac konserwacyjno-remontowych staje się standardem wdrażanym w coraz większej liczbie przedsiębiorstw produkcyjnych. Przodują w tym względzie firmy amerykańskie i branża motoryzacyjna. Czy warto podążać za tą swoistą modą? Czy to podejście jest skuteczne? Składniki blokady Lockout TagoutLOTO to akronim angielskich słów Lockout Tagout czyli Zablokuj i Oznacz. W największym skrócie jest to program oparty na wytycznych OSHA (Occupational Safety & Health Administration), komórki Departamentu Pracy USA. Polega on na zabezpieczeniu maszyn i urządzeń, podczas prac remontowych i serwisu, przed uwolnieniem energii, która może stanowić zagrożenie dla obsługi. Standardowe zabezpieczenie LOTO składa się z osprzętu blokującego, kłódki, identyfikatora osobistego pracownika upoważnionego oraz tabliczki informacyjnej.

Czy warto wdrożyć u siebie ten program?

Rzemieślnicy, operatorzy maszyn oraz robotnicy są wśród 3 milionów pracowników obsługujących urządzenia narażonych na największe ryzyko. Zapewnienie zgodności z wytycznymi LOTO zapobiega około 120 wypadkom śmiertelnym oraz 50000 urazów każdego roku. Pracownicy, którzy ulegli urazom z powodu uwolnienia niebezpiecznych energii stracili łącznie 24 dni robocze na rehabilitację. (Dane OSHA). Ważną cechą, decydującą o skuteczności LOTO jest standardyzacja postępowania podczas zabezpieczania niesprawnej maszyny oraz nadzoru nad nią podczas procesu naprawy i/lub serwisu. Dodatkowo szczegółowe instrukcje blokowania oraz przywracania do użytkowania, w które powinny być wyposażone wszystkie maszyny stwarzające większe zagrożenie, zapewniają powtarzalność procesu.

Standardyzacja pociąga za sobą szereg zalet. Najważniejsze z nich to jasny podział odpowiedzialności za maszynę, łatwość w implementacji najlepszych praktyk, eliminacja strat i skrócenie czasu wyłączania maszyny z eksploatacji na czas awarii lub serwisu oraz, last but not least, utworzenie kanału przepływu informacji dotyczących bezpieczeństwa pomiędzy produkcją, służbami utrzymania ruchu (SUR) i serwisem zewnętrznym. Wszystko to przyczynia się do wyrobienia nawyków, które pozytywnie wpływają na poprawę bezpieczeństwa pracy w naszych fabrykach.

Program Lockout Tagout – bezpieczeństwo służb utrzymania ruchu

Zgodne z wytycznymi europejskimi podejście do bezpieczeństwa maszyn zakłada w pierwszym rzędzie wykorzystanie technicznych metod zapewnienia bezpieczeństwa. Są to rozwiązania takie jak: odpowiednia konstrukcja, zastosowanie osłon części ruchomych, zablokowanie ruchów niebezpiecznych itp. Dopiero, gdy sposoby te zostaną wyczerpane, należy użyć środków organizacyjnych takich jak etykiety z ostrzeżeniami słownymi, piktogramy obrazujące zagrożenia, których nie udało się wyeliminować czy użycie ostrzegawczych barw np. do oznaczenia wystających krawędzi lub progów.

Dla pracowników SUR rozwiązania LOTO, a szczególnie odpowiednio dobrany osprzęt blokujący, stanowią możliwość użycia technicznych środków zabezpieczających podczas prac konserwacyjno-remontowych. Fizyczne zamknięcie wyłącznika lub zaworu na kłódkę i użycie mechanicznej blokady chronią go przed przypadkowym uruchomieniem maszyny podczas prowadzonych przez niego prac. Żadna tablica informacyjna, poinformowanie słowne współpracowników czy inne metody organizacyjne nie są w stanie zapewnić takiego poziomu bezpieczeństwa.

Szkolenia i przeglądy – ucząca się organizacja

Integralna częścią programu Lockout Tagout są szkolenia. Obejmują one zarówno personel upoważniony do blokowana urządzeń, jaki wszystkich operatorów maszyn podlegających programowi Lockout Tagout. Dobrze przeprowadzone szkolenie, poruszające ogólne zagadnienia związane z zagrożeniami generowanymi przez poszczególne rodzaje niebezpiecznych energii, uwzględniające specyfikę fabryki, rozszerzone o moduł ćwiczeń z praktycznego przeprowadzenia procesu blokowania, zdecydowanie poprawia poziom świadomości zagrożeń oraz sposobów ich unikania. Krótki test z zagadnień poruszanych na szkoleniu oraz okresowe powtarzanie szkoleń przyczynia się do utrwalenia wiadomości. Nie do przecenienia jest również osobisty przykład i zaangażowanie służb BHP oraz kierownictwa zgodnie z zasadą sformułowaną przez Mahatmę Gandhi’ego „Be the change you want to see” (ang. Bądź zmianą, którą chcesz zobaczyć).

Okresowy przegląd procedur LOTO oraz jego analiza po każdym incydencie BHP sprawiają, że włącza się on w nurt filozofii Kaizen.

Skazani na sukces?

Czy wdrożenie program Lockout Tagout gwarantuje spadek ilości zdarzeń niebezpiecznych z udziałem maszyn i urządzeń? Zapytałbym raczej czy dobrze wdrożony program LOTO pozostaje bez wpływu na ich liczbę? Jeśli takiego wpływu nie ma trzeba się przyjrzeć czy nie zaniedbano jakiegoś istotnego elementu. O najczęściej popełnianych błędach oraz kwestiach, wymagających szczególnej uwagi podczas wdrożeń programów Lockout Tagout będzie można przeczytać w następnym wpisie. Już dziś zapraszam do lektury.

Lockout Tagout Barta Simpsona